چجوری بفهمیم یک فرد کمالگرا هستیم؟
چجوری بفهمیم یک فرد کمالگرا هستیم؟ کمالگرایی نوعی رفتار فردی است که گاهی اوقات می تواند جنبه های مثبتی داشته باشد و گاهی هم ضربه هایی به زندگی فردی و اجتماعی شما وارد کند. معمولا افرادی که کمالگرا هستند دوست دارند هر اتفاقی به بهترین شکل ممکن رخ دهد و این مسئله گاهی اوقات به ضرر آنها تمام خواهد شد، چون قطعا در این دنیا هیچ چیز کامل نیست و آنها از این طریق همیشه احساس نارضایتی خواهند داشت. اگر به دنبال درمان کمالگرایی و تشخیص آن هستید این مطلب از سایت چجوری را تا انتها مطالعه کنید.
کمال گرایی چیست؟
کمال گرایی به عنوان یک خصوصیت شخصیتی توصیف می شود اما معمولاً گرایشات رفتاری خاص را هم در بر می گیرد. توقع افراد کمالگرا بسیار بالاست و با تکیه بر روش های منسجم در صدد برآورده کردن انتظارات برمی آیند. به نظر می رسد جامعه در برخورد با افراد کمالگرا دچار نوعی استاندارد دوگانه است. یعنی از یک طرف، آن ها را بابت دستاوردهایشان تحسین می کند و از طرف دیگر، سختگیر بودن، کنترلگری و سایر خصوصیات مربوط به تیپ A را مورد انتقاد قرار می دهد. این استاندارد دوگانه نشان می دهد که کمال گرایی هم می تواند مفید واقع شود و هم می تواند زیان بار باشد و تعیین این نکته به موقعیت و نحوۀ توصیف کمال گرایی بستگی دارد.
گاهی از کمالگرایی به عنوان راهی برای مقایسۀ واقعیت با انتظارات فردی یاد می شود. اکثر افراد کمالگرا خودشان را با یک نسخۀ ایده آل و «بی عیب و نقص» از خود مقایسه می کنند. هرچه فرد به این انتظارات وابسته تر شود، کار مدیریت کمال گرایی و پذیرفتن واقعیت (به ویژه هنگام لغزش و اشتباه یا در شرایطی که اوضاع بر وفق مراد پیش نمی رود) دشوارتر می شود. در نتیجه، انواع ناسالم کمال گرایی به وجود می آید که اضطراب، احساس ناامنی و الگوهای خودانتقادی را تقویت می کند.
انواع کمال گرایی
سه مورد از انواع کمال گرایی را در زیر بررسی می کنیم:
کمال گرایی خودمحور
بسیاری از ما این نوع کمال گرایی را می شناسیم و در واقع منظور فردی است که توقعات زیادی از خود دارد و به طور کلی این نوع کمالگرایی معمولاً به روش های سالم بروز پیدا کرده و در افراد موفق و خودانگیخته دیده می شود.
کمال گرایی دگر محور Other-Oriented
منظور از کمال گرایی دگر محور انتظارات بیش از حد شخص از دیگران است و این افراد معمولاً نسبت به دیگران پرتوقع و خشن هستند که این حالت منجر به خشم و دشمنی بین او و دیگران شده و باعث برهم زدن روابط صمیمی و قابل اعتماد بین او و اطرافیان می گردد.
کمال گرایی القا شده توسط جامعه Socially Prescribed
این نوع کمال گرایی شامل انتظاراتی است که از سمت دیگران یا جامعه است که فرد آنها را درونی کرده است و این انتظارات از سمت افرادی مانند والدین دوستان افراد در محیط کار در شخص القا شده است و باعث شک و تردید عدم اعتماد به نفس و اضطراب اجتماعی شخص می گردد و معمولا ناشی از ترس از طرد شدن بوده و اغلب ماهیت نابهنجار دارد.
کسانی دارای نوع کمالگرایی القا شده توسط جامعه هستند معمولاً نسبت به نیازها و انتظارات دیگران بسیار حساس بوده و از ناامید کردن و ناراحت کردن دیگران ترس شدید دارند بنابراین این ویژگی باعث می شود که بسیاری از آنها به سمت روابط ناسالم و وابسته سوق داده شوند و مراقبت از خود را نادیده گرفته و نیازهای دیگران را در اولویت قرار دهند. به عبارتی بهتر این افراد افرادی مهرطلب به حساب می آیند که برای جلب توجه و نیاز دیگران نیازها و خواسته های خود را نادیده می گیرند.
چرا کمال گرا می شویم؟
علت کمال گرایی همیشه روشن نیست. در واقع یک رفتار آموخته شده در طول زندگی است. افراد کمال گرا باور دارند که میزان دستاوردهایشان می‌تواند آنها را آسیب‌پذیر کند. همچنین کمال گرایی در جوانان به علت فضای حاکم بر مدارس و دانشگاه شکل می‌گیرد.
نشانه‌های کمال گرایی چیست؟
حال که توضیح دادیم کمال گرایی چیست و معنی کمال گرایی مثبت و منفی را شرح دادیم، وقت آن رسیده که بدانیم نشانه‌های کمال گرایی چیست. کمال گرایی خصوصیات گسترده و زیادی دارد، اما بیشتر به افرادی نسبت داده می‌شود که دارای مشخصه‌ها و گرایشات کمال‌گرایانه‌ی زیر هستند:
- داشتن توقعات و استانداردهای بالا؛
- احساس فشار برای برآورده کردن انتظارات بالا؛
- نیاز به وجود ساختار روشن و ساماندهی مشخص؛
- واکنش‌های منفی اغراق‌آمیز به اشتباهات؛
- ترس از شکست به‌طور افراطی؛
- جاه‌طلب و پرتلاش بودن؛
- سطح بالایی از خودناباوری و ناامنی؛
- مشکل در نادیده گرفتن اشتباهات کوچک؛
- شخصی سازی اشتباهات و تلقی آنها به‌عنوان شکست یا بی‌کفایتی؛
- ترس شدید از قضاوت یا طرد شدن به‌دلیل اشتباهات؛
- صرف زمان، تلاش یا انرژی بیش از حد برای بهبود یا کاهش اشتباهات؛
- نشخوار فکری یا خودسرزنشی؛
- آمادگی بیش از حد یا داشتن برنامه در تمام مواقع؛
- نیازمندی به قوانین، انتظارات و دستورالعمل‌های دقیق؛
- حساسیت شدید به انتقاد و بازخورد منفی؛
- الگوهای فکری سفت‌وسخت و مطلق؛
- عزت‌نفس یا اعتمادبه‌نفسی که منوط به موفقیت است.
تشخیص کمال گرایی زمانی که بر بسیاری از حوزه‌های مختلف زندگی افراد تأثیر می‌گذارد آسان‌تر است، اما بسیاری از افراد گرایشات کمال‌گرایانه‌ی خاصی را در یک یا چند زمینه از زندگی خود بروز می‌دهند.
دلایل ایجاد کمال گرایی
ویژگی‌های شخصیتی نظیر کمال گرایی حاصل وراثت و محیط هر دو است در واقع برخی از افراد در اثر وراثت و از طریق آن به این ویژگی مبتلا هستند و برخی دیگر در اثر رفتارهایی که از محیط خانواده به خصوص والدین و یا اجتماع دریافت می‌کنند تا آنجایی که متخصصان روانشناس یکی از قوی‌ترین عوامل تعیین کننده کمال گرایی را سبک فرزند پروری می دانند و در واقع باور بر این است که کودکانی که دارای والدین یا مراقبان خشن و سختگیر و انتقادگر هستند بیشتر از دیگر کودکان به کمال گرایی دچار می شوند.
برخی از راه‌های غلبه بر کمالگرایی
کمال گرایی با روش های مختلف توسط خود فرد و دریافت مشاوره از روانشناسان با تجربه قابل کنترل و حتی درمان است که در ادامه برخی از این روش ها می پردازیم.
۱) شناخت و تشخیص کمال گرایی توسط مبتلا فرد
بسیاری از کسانی که به کمال گرایی مبتلا هستند از وجود یک نقص رفتاری یعنی همان کمال گرایی ر خود آگاه نیستند و فکر می‌کنند که انتظارات شان از خودشان در انجام کارها یک انتظار به جا و استاندارد می باشد بنابراین لازم است که در ابتدای کار شخص کمال گرا این ویژگی رفتاری و شخصیتی خود را شناسایی کند تا بتواند برای کنترل آن اقدامات لازم را انجام دهد.
۲) تشخیص بین تلاش زیاد کردن و کمال گرایی
تلاشی سالم است که راه را برای رسیدن به بهترین ها سوق داده و پس از انجام عمل مورد نظر از عملکرد خود راضی باشیم اما کمال گرایی معمولاً اینگونه نیست و این احساس را در ما ایجاد می کند باید به استاندارد بسیار بالایی که در ذهن خود تعیین کرده‌ایم برسیم تا احساس خوبی نسبت به آن کار داشته باشیم.
۳) رها کردن بایدها
یکی از روش های رهایی از کمال گرایی این است که شخص کمال گرا باید ها را رها کند زیرا وقتی شخص باید های زیادی را برای خود تعیین می کند دچار ترس شده و در برابر شروع آن عمل مقاومت می کند و آن را به تاخیر می اندازد یا حتی اگر آن را شروع کند یار طول می کشد چون می خواهد بهترین بشود. به عنوان مثال اینکه باید یک کار خوب پیدا کنم یا باید نفر اول باشم و یا باید به بهترین نحو ممکن ورزش انجام دهم از جمله باید هایی است که شخص کمال گرا آنها را در ذهن خود ایجاد کرده است.
۴) انتخاب اهداف بر اساس واقعیت
دست یافتن به اهدافی که شخص کمال گرا تعیین می کند معمولاً امکان‌پذیر نیست و حتی اگر باشد سخت و طاقت فرسا است و همین مورد باعث عصبی شدن و درماندگی فرد کمال گرا می شود چرا که در بسیاری از موارد تلاش برای رسیدن به اهداف کمال گرایانه آنها نتیجه می ماند بنابراین شخص کمال گرا باید سعی کند اهدافی را انتخاب کند که بر اساس واقعیت بوده و دست یافتن به آنها کار بسیار دشواری نباشد.
دلیل نیاز به مقابله با کمال گرایی یا اثرات مضر کمال گرایی
اگر کمال گرایی به عنوان یک خصیصه مثبت برای کسب انگیزه استفاده شود باعث رشد و توسعه فرد می گردد اما شکل افراطی و غیر واقع بینانه آن می تواند مشکلات زیر را برای شخص پیش آورد و بنابراین لازم است که راه های کنترل آن را فرا گرفت.
- اعتماد به نفس و عزت نفس شخص را از بین می برد
- گرفتن انرژی و توانایی انجام کار از دیگر اثرات مخرب کمال گرایی است.
- کمال گرایی توانایی رشد و پیشرفت خص را تحت تاثیر قرار می دهد.
- کمال گرایی اشتیاق شخص برای تجربه‌های جدید را از او می گیرد.
- گرفتن هرگونه لذت در زندگی از دیگر عوارض ابتلا به کمال گرایی است.
- سطح بالای افسردگی و اضطراب به خصوص اضطراب اجتماعی کمال گرایی است تا جایی که بسیاری از افراد افسرده مبتلا به کمالگرایی دست به خودکشی می زنند.
- اختلال در خوردن و نیز اختلال و خود زشت انگاری از دیگر عوارض کمال گرایی است.
- اختلال در عملکرد و کاهش دستاورد ها و احساس خجالت و عدم امنیت
- عدم داشتن انگیزه و اهمال کاری زیاد و تاب‌آوری
جمع بندی
در این مقاله ابتدا به بررسی تعریف کمال گرایی و انواع آن و علائم و نشانه ها پرداختیم سپس راه هایی برای غلبه بر کمال گرایی و عوارض آن را ذکر کردیم در پایان لازم است بدانید که از آنجایی که افراد کمال گرا تمایل به انجام کارها به صورت صد در صد درست و بهترین شکل هستند در بسیاری از موارد این احساس در آنها ایجاد می شود که کارشان را به درستی انجام نداده‌اند و انتظاراتشان از خود برآورده نشود دچار اضطراب و خود سرزنشگری می گردند.
